Een kwestie van zien – Diederik van Rossum

Stel je voor dat je je ogen dicht doet en niets ziet en dat je dan ineens wel iets ziet. Waar komt wat je ineens ziet dan zo gauw vandaan? Was het al ergens voordat je het zag of was het er omdat jij je ogen lang genoeg dicht hield om het te kunnen zien? Waar zijn trouwens op dit moment de blaadjes en de bloemetjes die in het voorjaar de struiken en de bomen sieren? Zijn ze al ergens waar jij ze nu niet ziet of zijn ze er pas in het voorjaar omdat jij ze dan ziet?

Wie is niet opgevoed in de veronderstelling dat alleen de dingen die hier waren de dingen voortbrengen die hier nu zijn. Niet vreemd dus dat je achteruit kijkt om de oorzaak van de actualiteit te zoeken en dat je vooruit kijkt om met de kennis van dat verleden de toekomst naar je hand te zetten. ‘Wat is er aan de hand?’ en ‘Hoe is dat zo gekomen?’, is de vaste combinatie van vragen die je met de paplepel zijn ingegoten op weg naar een mooie toekomst.

Natuurlijk is in je verleden informatie aanwezig. Het kan verleidelijk zijn om die informatie te bezien en te gebruiken als oorzaak voor je leven van nu en je daaraan zelfs vast te klampen. Hierdoor wordt je zicht op je eigen mogelijkheden én op die van de wereld vertroebeld. Bovendien kan het gewoon niet: Het spoor in het water achter een varende boot kan toch ook niet worden gebruikt als verklaring voor waar de boot nu is en geeft al helemaal geen informatie over waar de boot heen gaat of zou moeten gaan.

Werkelijke beschaving evolueert niet als gevolg van verklaringen voor de wonden die zijn geslagen, maar als gevolg van de genezing van de slachtoffers. Ik ben dan ook van mening dat de instelling van commissies die in lijvige rapporten verklaringen afgeven over de oorzaken van actuele gebeurtenissen extreem dient te worden beperkt. Het genezingsproces van verwondingen van welke aard dan ook, die in de actualiteit worden veroorzaakt, moet daarentegen zonder enig voorbehoud ter hand worden genomen. Niet omdat er een verklaring is, maar omdat er een slachtoffer is.

Om actuele verwondingen niet te hoeven voelen, klampt de een zich vast aan kennis over het verleden en de ander aan protocollen voor de toekomst. Er is niets mis met gedachtes, meningen, voorschriften en protocollen over verleden en toekomst. Er gaat wel iets mis door het ‘vastklampen’ daaraan. Vastklampen schept relatievormen die verslavend werken en je van je vrijheid beroven. En er is zoveel leuks, goeds, moois, spiritueels en prachtigs waaraan je je kunt vastklampen. Je kunt je vastklampen aan succes, geluk, kinderen, baan, ontspanning, godsdienst, meditatie, fitness, gezondheid, gebed, wetenschap of zelfs een mooi leven na de dood. Je kunt je natuurlijk ook vastklampen aan jezelf of aan iemand van wie je houdt of die je bewondert. Overigens is het je voortdurend niet-vastklampen de meest subtiele en verraderlijke vorm van vastklampen.

Soms krijg ik weleens de indruk dat het enthousiasme waarmee sommige mensen zich vastklampen aan de dingen en elkaar, de paniek onderdrukt die hoort bij dat ze niets hebben om zich op te verlaten. Zie jij in de winter de blaadjes en de bloemetjes al die in het voorjaar de struiken en de bomen zullen sieren? Zie je in de zomer dat de takken buigen door het gewicht van de vruchten? Verlaat jij je eigenlijk nog wel op wat je ziet en is er in je leven iets om voor te buigen?

Stel je voor dat je je ogen dicht doet voor wat achter je ontstaat en wat voor je opdoemt. Je zal dan ineens zien dat je leven in het ‘hier en nu’ begint en uit niets voortkomt. In zo’n moment opent zich dat ene oog. Ergens tussen je beide ogen ziet dat ene oog het ongeziene, het onbekende, het ontastbare en onzichtbare. Je voelt op zo’n moment van ‘zien’ misschien een ‘missie’ of een ‘roeping’ maar eigenlijk weet je niet wat het is. Wat je wel weet, is dat je je erop moet verlaten omdat je niet anders kan. Jouw leven begint waar de slavernij die het gevolg is van waaraan je je vastklampt, wordt opgeheven door dienstbaarheid aan waarop je je verlaat.